Participatie wordt (nog) belangrijker onder de Omgevingswet. De wet schrijft voor dat overheden belanghebbenden vroegtijdiger betrekken bij de ontwikkeling van beleid/plannen/projecten. Bovendien geldt bij besluiten (bijvoorbeeld vergunningen) een motiveringsplicht: hoe is de omgeving betrokken en wat is er met deze inbreng gedaan? Waaruit ‘de omgeving’ exact bestaat en hoe deze dient te worden betrokken schrijft de wet niet voor. Gelukkig maar, want dit biedt ruimte voor lokaal maatwerk. Tegelijkertijd stelt het toegenomen belang van participatie onder de Omgevingswet overheden, projectontwikkelaars en overige initiatiefnemers voor een flinke uitdaging. Want hoe ontwerp je een succesvol participatieproces en hoe betrek je meer mensen dan de ‘usual suspects’?
De burger is ook een mens
Bureau Buhrs werkt al meer dan 10 jaar op basis van de overtuiging dat het betrekken van bewoners en stakeholders, binnen de juiste randvoorwaarden, meer draagvlak en hogere plankwaliteit oplevert. Een belangrijke voorwaarde is inzicht verkrijgen in de doelgroepen van de participatieopgave. Hierin gaan wij verder dan het verzamelen van de gebruikelijke sociaaleconomische gegevens. Want begrijp je iemand écht met alleen kennis van leeftijd, geslacht en inkomen?
Wij ontwikkelden de methode ‘De burger is ook een mens: Burgerparticipatie op basis van belevingswerelden’ gebaseerd op de BSR-leefstijlsegmentatie van onderzoeksbureau SAMR (Het aansluiten bij belevingswerelden wordt ook aangeraden op www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl onder de noemer ‘Andere mensen aan tafel’). Uitgangspunt is dat ieder mens een (dominante) belevingswereld heeft, waarbij vier kleuren de verschillende typen onderscheiden. Deze belevingswereld gaat over de diepere waarden en drijfveren van mensen.
De twee belangrijkste factoren die bepalen of en hoe mensen willen participeren zijn: de houding ten opzichte van autoriteit/de overheid en de houding ten opzichte van verandering. Doordat de belevingswerelden van inwoners over heel Nederland tot op postcodeniveau in kaart zijn gebracht, weten we op straatniveau hoe en wanneer in het proces bewoners benaderd willen worden. Daar sluiten wij vervolgens op aan met onze participatiestrategieën, middelen en uitingen.
Kleur bekennen
Hoe werkt het in de praktijk? Iemand van de ‘rode’ belevingswereld denkt graag mee wanneer er zo veel mogelijk ruimte is voor creatieve inbreng. Participatievormen die hierbij aansluiten zijn een vrije brainstorm of samen met een landschapsarchitect op een A0 schetsen maken van de toekomstige inrichting van de wijk.
Maar pas op! Wanneer je met een lege A0 aankomt bij bewoners met een ‘groene’ belevingswereld kan je rekenen op flink wat weerstand en opmerkingen als: ‘kom maar terug als je je huiswerk hebt gedaan’. Deze mensen worden liever later in het proces betrokken, wanneer alles is uitgezocht en er een heldere keuze voorligt. Totdat deze keuze voorligt willen zij wel aangehaakt blijven door middel van een adequate informatievoorziening. ‘Blauwe’ mensen hechten aan de andere kant veel waarde aan controle en erkenning. Je raakt de juiste snaar door hen aan te spreken op hun kennis en ervaring van de buurt/het onderwerp. Deelnemen als deskundige gesprekspartner? Daar zijn zij wel voor te porren.
Troef in handen
Werken met belevingswerelden geeft een waardevolle troef in handen voor geslaagde participatie. Met alleen belevingswerelden zijn we er echter niet. Uit onze ervaring in het begeleiden van participatietrajecten weten wij hoe complex het is om participatie in goede banen te leiden. Werken met belevingswerelden is dan ook één van de onderdelen van ons raamwerk voor participatie.
De vragen waar we dit artikel mee begonnen (hoe ontwerp je een succesvol participatieproces en hoe betrek je meer mensen dan de ‘usual suspects’?) zijn niet nieuw. Wel worden deze urgenter onder de Omgevingswet. Daarom nemen we je graag mee in een serie verdiepende artikelen over participatie onder de Omgevingswet. Onze artikelen over de Omgevingswet en andere onderwerpen direct ontvangen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
Nu al meer weten? Vraag onze brochure ‘De burger is ook een mens’ gratis op of neem contact met ons op voor een gesprek, training of advies.
020-6325805
info@bureaubuhrs.nl
